To explain the Origin of Life is an impossible mission! This is my philosophical conclusion drawn from Gödel’s Theorem. In fact, evolutionary studies of the Origin of Life have also reached a dead end. In short, both philosophy and biological practice show that science cannot discover the Origin of Life!

Giải thích nguồn gốc sự sống là một nhiệm vụ bất khả thi! Đây là kết luận triết học tôi rút ra từ Định lý Gödel. Trong thực tế, những nghiên cứu về nguồn gốc sự sống của thuyết tiến hóa cũng đi vào ngõ cụt. Tóm lại, cả triết học lẫn thực tiễn sinh học đều cho thấy khoa học không thể khám phá nguồn gốc sự sống!

Bài toán nguồn gốc sự sống dưới góc độ triết học

Nếu bạn đã đọc cuốn “Định lý Gödel – Nền tảng của khoa học nhận thức hiện đại” của Phạm Việt Hưng, do NXB Tri Thức xuất bản năm 2019, 2022, 2024, hẳn là bạn đã biết rằng:

Không một hệ logic nào có thể chứng minh được hệ tiên đề của nó (hệ quả trực tiếp của Định lý 2 của Định lý Bất toàn). Nói cách khác, không một hệ logic nào có thể chứng minh được nguyên nhân đầu tiên của nó. Từ đó suy rộng ra rằng không một khoa học nào có thể chứng minh được nguồn gốc của nó, vì nguồn gốc của một khoa học chính là nguyên nhân đầu tiên của khoa học ấy.

Bài toán về nguồn gốc bao gồm nhiều bài toán cụ thể, như:

• Nguồn gốc vũ trụ,
• Nguồn gốc sự sống,
• Nguồn gốc chuyển động,
• Nguồn gốc vật chất,
• Nguồn gốc thông tin,
• Nguồn gốc ý thức, v.v…

Tất cả những bài toán nói trên đều có mục đích khám phá ra “bí mật cuối cùng của tự nhiên” (the ultimate mystery of nature), Vì thế những bài toán ấy được gọi là những vấn đề thuộc về “bản thể luận” (Ontology) – một lĩnh vực nghiên cứu vốn dĩ thuộc về triết học.

Nhưng ngày nay, nhiều khoa học muốn “tranh phần” với triết học, tự cho mình mới là chủ thể có khả năng giải quyết các bài toán về nguồn gốc, điển hình là tham vọng của thuyết tiến hóa muốn giải thích nguồn gốc sự sống!

Liệu thuyết tiến hóa có thể giải thích nguồn gốc sự sống không? Câu trả lời là KHÔNG!

Trong một bài báo trên trang viethungpham ngày 19/06/2021, tôi đã khẳng định: “Khoa học không thể trả lời những câu hỏi về bản thể luận” (Science cannot answer ontological questions)[1]. Đó là một khẳng định triết học dựa trên Định lý Bất toàn của Kurt Gödel. Bài toán nguồn gốc sự sống không phải là một ngoại lệ.  

Lạ lùng và thú vị thay, hoàn toàn độc lập với Định lý Gödel, nhà vật lý Max Planck, cha đẻ của thuyết lượng tử, từ lâu cũng đưa ra khẳng định tương tự:“Khoa học không thể giải thích bí mật cuối cùng của tự nhiên. Bởi lẽ trong những phân tích cuối cùng, bản thân chúng ta là một phần của cái bí mật mà chúng ta đang cố gắng giải thích” (Science cannot solve the ultimate mystery of nature. And that is because, in the last analysis, we ourselves are a part of the mystery that we are trying to solve)[2].

Nếu bạn thấm nhuần Định lý Gödel, bạn sẽ thấy phát biểu của Planck nghe như một phiên bản của Định lý Gödel, mặc dù không có bằng chứng nào để nói rằng Planck rút ra kết luận đó từ Định lý Gödel. Trong trường hợp này, chỉ có thể thốt lên rằng “Tư tưởng lớn gặp nhau” (Les grands esprits se rencontrent)!

Sự tương đồng tư tưởng giữa Planck và Gödel cho thấy những nhà khoa học lớn cũng đồng thời là những nhà tư tưởng lớn – những người có cái đầu triết học sâu sắc, thâm thúy. Đây chính là chỗ để lộ ra chỗ yếu của các nhà tiến hóa.

Thật vậy, giới tiến hóa không biết gì về Định lý Bất toàn của Kurt Gödel, không biết gì về bản chất giới hạn của nhận thức duy lý, và sự thiếu hiểu biết về mặt triết học ấy chính là lý do sâu xa dẫn họ vào một con đường sai lầm: tham vọng giải thích nguồn gốc sự sống – một nhiệm vụ bất khả thi.

Ngày nay, lý thuyết nguồn gốc sự sống của thuyết tiến hóa được gọi là “Thuyết Tự sinh” (Abiogenesis), vì nó cho rằng sự sống đầu tiên đã ra đời một cách ngẫu nhiên và tự phát từ vật chất vô sinh.

Dễ thấy rằng Thuyết Tự sinh, từ nội dung cho đến tên gọi của nó, là một học thuyết chống lại Định luật Tạo sinh (The Law of Biogenesis) – một định luật cơ bản của sinh học do Louis Pasteur khám phá ra năm 1861, với tuyên ngôn nổi tiếng, rằng:

“Sự sống chỉ ra đời từ sự sống” (Life comes only from life).

Định luật Tạo sinh là một định luật khoa học đã được chứng minh không thể chối cãi, do đó Thuyết Tự sinh ắt phải sai. Có nghĩa là tư tưởng của Pasteur và Darwin đối lập với nhau, xung đột với nhau. Đó là lý do hai ông không bao giờ nói chuyện với nhau, ngay cả trong trường hợp hai ông cùng tham dự Hội nghị y khoa quốc tế lần thứ 7th (The 7th International Medical Congress)[3] tại London ngày 02-09/08/1881. Đó cũng là lý do để giới tiến hóa rất sợ các định luật của Pasteur và họ tìm mọi cách che đậy các thành tựu của Pasteur, sao cho người đời biết đến Pasteur càng ít càng tốt. Thí dụ, Giải Nobel hóa học năm 2021 được trao cho một công trình hóa học liên quan đến Định luật Pasteur về tính bất đối xứng của sự sống, vậy mà Thông cáo báo chí của Hội đồng Giải Nobel về sự kiện này không hề nhắc tới Louis Pasteur và Định luật Pasteur (!). Tình trạng che đậy Pasteur lớn đến nỗi ngày nay rất nhiều trí thức không biết đến các định luật Pasteur, thậm chí không biết đến tên tuổi Pasteur. Có thể nói nếu mọi người biết rõ các định luật khoa học do Pasteur khám phá, thuyết tiến hóa sẽ lâm nguy. Một dịp khác tôi sẽ thảo luận một chuyên đề: “Pasteur chống đối thuyết tiến hóa như thế nào?”.

Nhưng dù bị che đậy thế nào, Mặt Trăng, Mặt Trời vẫn cứ ló rạng. Sự thật cũng thế, nó sẽ làm sáng tỏ kết luận sau đây: tham vọng giải thích nguồn gốc sự sống, tức Thuyết Tự sinh của thuyết tiến hóa, là một “nhiệm vụ bất khả thi”. Lý do:

●        Nó chống lại Định luật Tạo sinh, một định luật khoa học đã được chứng minh.

●        Nó trái với hệ quả triết học của Định lý Gödel – hệ quả khẳng định rằng khoa học không thể khám phá “bí mật cuối cùng của tự nhiên”.

Thực tế sinh học đã và đang chứng minh kết luận nói trên là đúng.

Nghiên cứu Nguồn gốc sự sống lâm vào ngõ cụt

Sự sống chỉ đến từ sự sống, Louis Pasteur đã khẳng định điều đó từ năm 1861. Chưa ai từng thấy một sinh vật sống hình thành từ vật chất vô tri, ấy thế mà giới tiến hóa quả quyết rằng điều đó đã từng xảy ra vì: 1/ sự sống đang tồn tại và rằng 2/ sự sống xét cho cùng chỉ là kết quả của các quá trình vật lý và hóa học – nếu biết các định luật vật lý, hóa học, trước sau sinh học sẽ giải thích được mọi bí mật của sự sống, vấn đề chỉ là thời gian!

Nhưng trớ trêu thay, những nghiên cứu về nguồn gốc sự sống ngày càng lâm vào ngõ cụt. Các nhà tiến hóa không thích bàn về chủ đề này. Nhưng khốn thay, nếu không có sự sống đầu tiên thì sẽ không có sự tiến hóa. Vì thế, các nhà tiến hóa không có lựa chọn nào khác, họ buộc phải lao theo con đường mà ông tổ của họ, Charles Darwin, đã vẽ ra từ năm 1871, trong một câu chuyện tưởng tượng 100% về “cái ao nhỏ ấm áp” (warm little pond). Đó là phiên bản sơ sài đầu tiên của lý thuyết nguồn gốc sự sống của thuyết tiến hóa, ngày nay được gọi chung là “Thuyết tự sinh” (Abiogenesis). Để nuôi hy vọng, thỉnh thoảng trong 154 năm qua, giới tiến hóa lại công bố những “khám phá” được cho là sẽ đưa chúng ta đến gần hơn với việc hiểu được sự thật là sự sống trên Trái Đất đã khởi đầu như thế nào.

Acid amin thường được nhiều người gọi là “khối cơ bản xây dựng nên sự sống”. Hầu hết mọi người đều biết đến một thí nghiệm được công bố năm 1953 bởi Stanley Miller. Ông đã thực hiện một tia lửa điện phóng vào một hỗn hợp các loại khí đơn giản mà khi đó được cho là đại diện cho bầu khí quyển của Trái Đất sơ khai. Hai loại acid amin trong tập hợp 20 loại được sử dụng để cấu thành protein đã hình thành với số lượng đáng kể, trong khi các acid amin khác trong tập hợp đó chỉ hiện diện với số lượng nhỏ[4].

Nhưng acid amin hình thành trong thí nghiệm này không phải là acid amin của sự sống, vì chúng có dạng racemic – cân bằng số lượng phải/trái theo tỷ lệ 50/50 – tức là không tuân thủ Định luật Pasteur về tính bất đối xứng của sự sống. Các nhà tiến hóa che giấu sự thật này khi công bố kết quả của Miller.

Sau đó, mọi nỗ lực xây dựng một tế bào sống từ số 0 trong phòng thí nghiệm đã không đi đến đâu. Vì vậy vào năm 2017, dự án Build-A-Cell đã được khởi động để các nhà hóa học tổng hợp trên khắp thế giới cùng nhau hợp tác với hy vọng đạt được tiến bộ. Trang web Build-A-Cell thú nhận: “Tế bào là khối xây dựng cơ bản tạo nên các sinh vật sống. Tuy nhiên, chúng ta không biết chính xác tế bào được hình thành như thế nào ngay từ đầu. Chúng ta cũng không biết tất cả các phân tử tạo nên bất kỳ tế bào tự nhiên nào có chức năng gì. Cuối cùng, chúng ta vẫn chưa thể tự mình kết hợp các phân tử lại với nhau để tạo ra các tế bào tổng hợp mới”[5].

Họ không biết chính xác tế bào được hình thành như thế nào sao? Thực tế là họ không biết gì cả.

Nhà hóa học tổng hợp nổi tiếng, Tiến sĩ James Tour, đã đưa ra một gợi ý trong một cuộc phỏng vấn năm 2023:

“Sự hồi sinh sẽ dễ dàng hơn quá trình tổng hợp từ dưới lên. Nếu tôi đưa cho bạn một tế bào vừa chết; bạn hãy làm cho nó sống lại (tôi chỉ đang nói về một tế bào nhỏ, một tế bào nấm men, một tế bào rất đơn giản, chứ không phải tế bào của con người). Mọi thứ đã sẵn sàng; tất cả các bộ phận đã vào đúng vị trí. Bây giờ hãy hồi sinh nó. Ai làm được điều đó? Không một nhà khoa học tỉnh táo nào dám nói họ có thể làm được. Ngay những chuyên gia về nguồn gốc sự sống cũng không dám nói họ có thể làm được. (Nhưng) họ sẽ không nói họ không thể làm được, bởi họ không chịu thừa nhận điều đó. Họ chỉ nhìn bạn. Đó là cách họ làm, họ chỉ nhìn bạn. Tôi đã gặp Steve Benner (một chuyên gia nổi tiếng về nguồn gốc sự sống). Tôi đã thách ông ấy điều đó. Ông ấy chỉ nhìn chằm chằm vào tôi. Họ không thể làm được”[6].

Trong một cuộc phỏng vấn đăng trên tờ The Huffington Post ngày 06/12/2013, Tiến sĩ Steven Benner, Giáo sư Hóa học tại Đại học Harvard, nói:

“Chúng ta đã thất bại trong việc cung cấp một công thức chuyển hóa RNA từ các phân tử đơn giản mà chúng ta biết là có trên Trái đất thời kỳ đầu”.

Rồi ông cho biết một loạt khó khăn[7]:

●        Nghịch lý đầu tiên là xu hướng thoái hóa và tạo ra hắc ín của vật chất hữu cơ.

●        Sau đó gặp phải vấn đề thủy phân, liên quan đến thực tế là mọi liên kết thú vị mà bạn muốn tạo ra đều không ổn định về mặt nhiệt động lực học đối với nước.

●        Vấn đề entropy

●        Nghịch lý các enzyme RNA có thể hoạt động xúc tác, có nhiều khả năng hoạt động theo hướng phá hủy RNA hơn là tạo ra RNA.

Franklin Harold, Giáo sư sinh hóa nhiều đại học nổi tiếng ở Mỹ, từng được ca ngợi là “bậc thầy vĩ đại về hoạt động của tế bào và năng lượng sinh học”. Trong một chương có tựa đề “Ultimate Riddle – Origin of Cellular Life” (Câu đố Tối thượng – Nguồn gốc Sự sống Tế bào) trong cuốn sách “In Search of Cell History: The Evolution of Life’s Building Blocks” (Tìm kiếm Lịch sử Tế bào: Sự Tiến hóa của các Khối Xây dựng Sự sống) do Nhà xuất bản Đại học Chicago xuất bản năm 2014, Franklin Harold đã phân tích sâu sắc tình trạng nghiên cứu nguồn gốc sự sống hiện nay và đi đến nhiều kết luận. Sau đây là một số kết luận quan trọng[8]:

●        Các nhà khoa học tận tụy và tài năng đã dành nhiều công sức và tâm huyết để nghiên cứu nguồn gốc sự sống, nhưng kết quả thu được rất ít ỏi

●        Có những câu hỏi vượt quá tầm hiểu biết của chúng ta. (chú ý rằng, Định lý Gödel khẳng định: luôn luôn tồn tại những sự thật không thể quyết định được)

●        Tất cả những câu hỏi quan trọng vẫn còn bỏ ngỏ. Hiện tại, chúng ta đang ở trong tình trạng lấp lửng.

●        Nguồn gốc sự sống vẫn là một bí ẩn vượt ngoài tầm hiểu biết. (một lần nữa, hãy nghĩ đến Định lý Gödel)

●        Nguồn gốc sự sống đã được các nhà hóa học theo đuổi nhiệt thành nhất, dường như dựa trên tiền đề ngầm hiểu rằng một khi các khối cấu tạo phân tử đã có sẵn, tổ chức tế bào sẽ tự vận hành. Tiền đề đó chắc chắn là sai. (kết luận này ý nói: có đủ các linh kiện, chi tiết, bộ phận của một cỗ máy không có nghĩa là sẽ có cỗ máy)

●        Quan niệm cho rằng các nguyên bào đầu tiên tự lắp ráp một cách tự nhiên từ một danh sách phong phú các phân tử tiền thân được cung cấp thuận tiện bởi hóa học phi sinh học (được du nhập qua sao chổi và thiên thạch) hiện được công nhận rộng rãi là quá đơn giản và thực tế đã bị bác bỏ. (tương tự như kết luận 5)

●        Chưa có giả thuyết nào giải thích được sự xuất hiện của nguyên bào từ hỗn mang nguyên thủy.

●        Bước quan trọng trong quá trình chuyển đổi tế bào nguyên thủy thành tế bào thực sự chính là phát minh ra dịch mã và mã di truyền. …nguồn gốc của các nguyên tắc chi phối hoạt động của tế bào ngày nay – gene xác định protein và tất cả các bộ máy cần thiết cho quá trình này – vẫn còn khá bí ẩn và vượt quá khả năng của ngành sinh hóa và vật lý sinh học hiện nay.

Nếu bạn muốn tìm hiểu những nghiên cứu về nguồn gốc sự sống trong lĩnh vực hóa học hữu cơ tổng hợp, bạn không thể tìm được ai giỏi hơn Tiến sĩ James M. Tour, một nhà hóa học hữu cơ tổng hợp chuyên về công nghệ nano, Ông là Giáo sư khoa học vật liệu và kỹ thuật nano, đồng thời là Giáo sư khoa học computer tại Đại học Rice ở Houston, Texas. Ông cũng là Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Harvard, đã xuất bản 650 bài báo, sở hữu 120 bằng sáng chế và 7 công ty với các sản phẩm đa dạng từ y học đến khoa học vật liệu, điện tử và bộ nhớ máy tính. Tour được biết đến với hai sự kiện quan trọng trong cuộc đời: 1/ được bình chọn là một trong 50 bộ óc khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới hiện nay và 2/ cải đạo sang đạo Cơ đốc.

Trong một bài giảng năm 2016,  “The Origin of Life: An Inside Story”[9] (Nguồn gốc sự sống: Một câu chuyện bên trong), Tiến sĩ James M. Tour nói:

“Từ góc độ hóa học tổng hợp, cả tôi lẫn các đồng nghiệp đều không thể hiểu được con đường phân tử tiền sinh học để xây dựng một hệ thống phức tạp. Chúng ta thậm chí còn không thể tìm ra con đường tiền sinh học dẫn đến các khối xây dựng cơ bản của sự sống: carbohydrate, acid nucleic, lipid và protein. Các nhà hóa học đều đang hoang mang. Do đó, tôi nói rằng không một nhà hóa học nào hiểu được quá trình tổng hợp tiền sinh học của các khối xây dựng cần thiết, chứ đừng nói đến việc lắp ráp thành một hệ thống phức tạp. Chúng ta thật sự mù mờ. Tôi đã hỏi tất cả các đồng nghiệp của mình – những thành viên Viện Hàn lâm Quốc gia, những người đoạt giải Nobel – rằng tôi ngồi cùng họ trong văn phòng. Không ai hiểu điều này. Vì vậy, nếu giáo sư của bạn nói rằng mọi thứ đã ổn thỏa, nếu giáo viên của bạn nói rằng mọi thứ đã ổn thỏa, thì họ không biết mình đang nói gì … Chúng ta không biết làm thế nào các phân tử tạo nên hệ thống sống có thể được thiết kế để chúng có thể phối hợp hoạt động nhằm thực hiện các chức năng sinh học… Những người nói rằng, “Ồ, điều này được thực hiện tốt”, họ không biết gì cả – không biết gì cả – về tổng hợp hóa học – không biết gì cả”.

Ông trả lời những câu hỏi quan trọng nhất về nguồn gốc sự sống từ hóa chất trong video sau đây: “The Origin of Life Has Not Been Explained”[10] (Nguồn gốc sự sông không giải thích được).

Và đặc biệt, xin mời bạn đọc “Thư ngỏ gửi các đồng nghiệp” (An Open Letter to My Colleagues)[11] năm 2017 của ông, trong đó ông nêu lên những khó khăn to lớn khó có thể vượt qua của việc tổng hợp sự sống, để rồi kết luận:

“Sự xuất hiện của sự sống trên Trái Đất là một bí ẩn. Chúng ta vẫn chưa thể giải quyết được vấn đề này. Những đề xuất được đưa ra cho đến nay để giải thích nguồn gốc sự sống đều không có ý nghĩa khoa học. Ngoài hành tinh của chúng ta, tất cả những hành tinh khác đã được thăm dò đều không có sự sống, một kết quả phù hợp với kỳ vọng hóa học của chúng ta. Các định luật vật lý và bảng tuần hoàn hóa học mang tính phổ quát, cho thấy sự sống dựa trên acid amin, nucleotide, saccharide và lipid là một điều bất thường. Sự sống không nên tồn tại ở bất kỳ đâu trong vũ trụ của chúng ta. Sự sống thậm chí không nên tồn tại trên bề mặt Trái Đất”. (ý nói, xác suất xuất hiện sự sống là vô cùng nhỏ!!!).

Ấy thế mà … những nhà nghiên cứu nguồn gốc sự sống trung thành vẫn tiếp tục nỗ lực, không hề nao núng, năm này qua năm khác, thập kỷ này qua thập kỷ khác, để giải quyết bí ẩn bất khả thi này. Chừng nào những người theo thuyết tiến hóa còn có thể nói rằng các nhà khoa học đang nghiên cứu nó, thì phần còn lại của thế giới sẽ không nhận ra rằng nghiên cứu đã bị đình trệ ngay từ điểm khởi đầu.

Tài liệu tham khảo:

●        “Định lý Gödel – Nền tảng của Khoa học Nhận thức Hiện đại”, của Phạm Việt Hưng, NXB Tri Thức 2019-2022-2024, Chương 5.

●        Debunking Evolution (evidence that macro-evolution is impossible)[12], by Michael John Fisher, Origin of Life

DJP 12/09/2025

---

[1] https://viethungpham.com/2021/06/19/science-cannot-answer-ontological-questions-khoa-hoc-khong-the-tra-loi-nhung-cau-hoi-ve-ban-the-luan/

[2] https://www.goodreads.com/quotes/379714-science-cannot-solve-the-ultimate-mystery-of-nature-and-that

[3] https://wellcomecollection.org/works/btqyw2pv | https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5790281/

[4] Shapiro, Robert. Tháng 6 năm 2007. Nguồn gốc đơn giản hơn của sự sống. Scientific American, Tập 296, trang 24-31.

[5] https://www.buildacell.org/#:~:text=Build%2DA%2DCell%20is%20an,a%20diversity%20of%20synthetic%20cells

[6] https://idthefuture.com/1705/?fbclid=IwAR0EE9jT9IsIahxoeOys2fd8m1RneXPb7Tk_D0_Wxklx2rKp_v6v5cWJGp8

[7] http://www.huffingtonpost.com/suzan-mazur/steve-benner-origins-souf_b_4374373.html

[8] https://www.newgeology.us/presentation32.html

[9] https://www.youtube.com/watch?v=_zQXgJ-dXM4

[10] https://www.youtube.com/watch?v=r4sP1E1Jd_Y

[11] https://inference-review.com/article/an-open-letter-to-my-colleagues

[12] https://www.newgeology.us/presentation32.html