The Biggest Case for God: Science Itself / Chứng cớ lớn nhất cho Chúa: chính là khoa học

On December 25, 2014, the Wall Street Journal published the article “The Biggest Case for God: Science Itself”[1], causing a stir in public opinion because it pointed out that the probability of life existing in the universe is almost zero, therefore, life cannot exist without a Divine Impact!

Ngày 25/12/2014 tờ Wall Street Journal cho ra mắt bài báo “Chứng cớ lớn nhất cho Chúa: chính là khoa học”, gây chấn động dư luận vì nó chỉ ra rằng xác suất tồn tại sự sống trong vũ trụ nhỏ đến mức gần như bằng 0, do đó, không thể có sự sống nếu không có một Tác động Thần thánh! 

Xin đừng quên rằng The Wall Street Journal là tờ báo lớn nhất nước Mỹ, do đó tác động của nó đối với xã hội là rất lớn. Và cũng đừng quên rằng đó là bài báo của Eric Metaxas, một nhà văn hiện đại người Mỹ, nổi tiếng với những đề tài liên quan đến đời sống tinh thần, đức tin và ý nghĩa cuộc sống. Đọc bài báo này, bất kỳ ai trung thực cũng sẽ nhận thấy ngay rằng chính khoa học chứng minh ắt phải có Chúa – quan điểm cho rằng “khoa học loại bỏ Chúa” đã quá lỗi thời, nếu không phải là dốt nát! Sau đây là bản lược thuật tóm tắt bài báo nói trên, dựa theo bài viết của Jacqueline trên trang Deep Roots at Home ngày 16/10/2023.

Năm 1966, tạp chí TIME đăng một bài viết trên trang bìa với câu hỏi: “Phải chăng Chúa đã chết (Is God Dead)?” Nhiều người đã chấp nhận một thứ chuyện kể trong nền văn hóa ngày nay rằng Chúa đã lỗi thời – rằng khi khoa học tiến bộ thì ít có nhu cầu về một vị “Chúa” để giải thích vũ trụ. Nhưng … hóa ra những tin đồn về cái chết của Chúa là quá vội vã. Điều đáng kinh ngạc là bằng chứng gần đây về sự tồn tại của Chúa lại đến từ một nguồn đáng ngạc nhiên – chính là khoa học.

Chính là Khoa học

Chuyện là như sau: Cùng trong năm TIME công bố bài báo “Phải chăng Chúa đã chết?”, nhà thiên văn học nổi tiếng Carl Sagan tuyên bố rằng 2 tiêu chí quan trọng để một hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sống: Một ngôi sao phù hợp và một hành tinh có khoảng cách phù hợp với ngôi sao đó. Nếu vậy thì với khoảng 1027 hành tinh trong vũ trụ, phải có khoảng 1024 hành tinh có khả năng hỗ trợ cho sự sống. (Nghĩa là có khoảng 1024 hành tinh có khả năng có sự sống – niềm hy vọng tìm thấy sự sống ngoài Trái Đất dấy lên tưng bừng trong giới khoa học)[2].

Với tỷ lệ cược ngoạn mục như vậy, “Cuộc tìm kiếm trí thông minh ngoài Trái đất”, viết tắt là SETI (the Search for Extraterrestrial Intelligence) – một tập hợp rộng lớn các dự án nghiên cứu rất tốn kém của các tổ chức tư nhân và nhà nước đã được khởi động trong những năm 1960 – tin chắc rằng sẽ sớm tìm thấy điều gì đó (mà các nhà khoa học mong muốn). Bằng một mạng lưới kính viễn vọng vô tuyến rộng lớn, các nhà khoa học đã lắng nghe các tín hiệu trong vũ trụ biểu lộ một trí thông minh đã được mã hóa và không chỉ là ngẫu nhiên. Nhưng nhiều năm đã trôi qua, sự im lặng từ phần còn lại của vũ trụ đã làm “điếc tai” (ý nói rằng các nhà khoa học chẳng nghe thấy gì cả, chẳng có tín hiệu nào cả). Năm 1993, Quốc hội (Mỹ) đã cắt giảm tài trợ cho SETI, nhưng cuộc tìm kiếm vẫn tiếp tục bằng các nguồn tài trợ tư nhân. Tính đến năm 2014 (nghĩa là sau khoảng nửa thế kỷ săn lùng nền văn minh ngoài Trái Đất) kết quả chính xác là chẳng phát hiện thấy gì cả – tất cả chỉ là một số 0 theo sau những số 0.

Chuyện gì đã xảy ra vậy? Carl Sagan suy nghĩ, khi kiến ​​thức về vũ trụ tăng lên, rõ ràng là số tiêu chí cần thiết cho sự sống cũng tăng lên. Từ 2 tiêu chí cần cho sự sống mà ông từng nói trước đây, nay đã tăng lên 10 rồi 20 rồi 50, và do đó số lượng các hành tinh có khả năng hỗ trợ cho sự sống cũng giảm xuống tương ứng. Con số hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sống giảm xuống còn vài nghìn và tiếp tục giảm mạnh.

Ngay cả những người ủng hộ SETI cũng phải thừa nhận sự thật này. Peter Schenkel đã viết trong một bài báo năm 2006 cho tạp chí Skeptical Inquirer rằng “Dựa trên những phát hiện và hiểu biết mới, có vẻ như cần phải chấm dứt sự phấn khích thái quá… Chúng ta nên lặng lẽ thừa nhận rằng những ước tính ban đầu… có thể không còn hợp lý nữa”.

Khi các tiêu chí cần cho sự sống tiếp tục được phát hiện, số lượng các hành tinh có thể có sự sống đạt tới con số zero điều này đang tiếp tục diễn ra. Nói cách khác, tỷ lệ cược chống lại bất kỳ hành tinh nào trong vũ trụ hỗ trợ cho sự sống, bao gồm ngay cả hành tinh của chúng ta. Xác suất cho biết rằng ngay cả chúng ta cũng không nên ở đây !

Ngày nay, khoa học đã biết rằng có hơn 200 thông số cần thiết để một hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sốngmỗi thông số trong số đó phải được đáp ứng hoàn hảo, nếu không thì toàn bộ sự sống sẽ sụp đổ. Chẳng hạn, nếu không có một hành tinh lớn như Sao Mộc ở gần Trái Đất, để lực hấp dẫn của nó sẽ kéo các tiểu hành tinh về phía nó, thì số lượng tiểu hành tinh va vào bề mặt Trái đất sẽ nhiều gấp ngàn lần. Tỷ lệ chống lại sự sống trong vũ trụ thực sự đáng kinh ngạc.

Nhưng chúng ta đang có mặt ở đây, chúng ta không chỉ tồn tại, mà còn thảo luận về sự tồn tại. Làm sao có thể giải thích điều đó? Liệu có thể tất cả những tiêu chí đó đều hoàn hảo một cách tình cờ không? Đến bao giờ chúng ta mới chịu thừa nhận rằng chính khoa học đã chỉ ra rằng chúng ta không thể là kết quả của các yếu tố ngẫu nhiên?  Chẳng phải việc giả định một Trí tuệ siêu việt đã tạo ra những điều kiện hoàn hảo này đòi hỏi ít đức tin hơn nhiều so với việc tin rằng sự sống đã hình thành và được duy trì trên Trái Đất chỉ vì tình cờ thôi sao?

Chưa hết, còn nhiều điều để nói hơn thế nữa.

Sự tinh chỉnh cần thiết để sự sống tồn tại trên một hành tinh chẳng là gì so với sự tinh chỉnh cần thiết để vũ trụ tồn tại. Ví dụ, các nhà vật lý thiên văn hiện nay biết rằng các giá trị của bốn lực cơ bản – lực hấp dẫn, lực điện từ, lực hạt nhân “mạnh” và lực hạt nhân “yếu” – được xác định trong vòng chưa đầy một phần triệu giây sau Big Bang. Một thay đổi rất nhỏ đối với bất kỳ giá trị nào cũng sẽ làm cho vũ trụ không thể tồn tại. Ví dụ, nếu tỷ lệ giữa lực hạt nhân mạnh và lực điện từ bị sai lệch đi một phần nhỏ nhất của phần nhỏ nhất – thậm chí chỉ sai lệch khoảng 1/1017 – thì sẽ không có ngôi sao nào có thể hình thành cả. Hãy suy ngẫm cho kỹ điều đó.

Nhân một thông số với tất cả những điều kiện cần thiết khác để vũ trụ tồn tại, ta sẽ thấy tỷ lệ chống lại sự tồn tại của vũ trụ là quá lớn – lớn đến mức làm cho người ta phải kinh ngạc, giống như việc tung một đồng xu 10 tỷ tỷ lần đều ngửa liên tiếp. Thật thế sao?

KẾT LUẬN: Sự chính xác ấn tượng của Đấng Sáng tạo đã biến Trái Đất thành ngôi nhà của con người

Fred Hoyle, một nhà thiên văn lỗi lạc từng gieo thuật ngữ “Big Bang”, cho biết chủ nghĩa vô thần của bản thân ông đã “bị lung lay dữ dội” trước những sự thật này. Sau đó, ông viết: “một cách giải thích thông thường về các sự kiện cho thấy rằng một siêu trí tuệ đã đùa giỡn với vật lý, cũng như với hóa học và sinh học… Những con số mà người ta tính toán từ các sự kiện có vẻ quá sức đối với tôi đến nỗi tôi thấy kết luận về sự sáng tạo gần như không còn là vấn đề để phải bàn cãi nữa”.

Nhà vật lý lý thuyết Paul Davies đã nói rằng “sự xuất hiện của thiết kế là rất lớn” và giáo sư Tiến sĩ John Lennox của Đại học Oxford đã nói rằng “chúng ta càng hiểu biết nhiều hơn về vũ trụ của mình, thì giả thuyết về sự tồn tại của Đấng Sáng Tạo… càng trở nên đáng tin cậy hơn như là lời giải thích tốt nhất về lý do tại sao chúng ta ở đây”.

Phép lạ vĩ đại nhất mọi thời đại, không gì sánh được, chính là vũ trụ. Đó là phép lạ của mọi phép lạ, một phép lạ không thể tránh khỏi, với độ sáng kết hợp của mọi ngôi sao, hướng đến một điều gì đó—hoặc Một ai đó—vượt ra ngoài chính nó.

Kết luận nói trên làm ta nhớ đến câu Kinh Thánh:

“Trời xanh tường thuật vinh quang Thiên Chúa, không trung loan báo việc tay Người làm. Ngày qua mách bảo cho ngày tới, đêm này kể lại với đêm kia. Chẳng một lời một lẽ, chẳng nghe thấy âm thanh, mà tiếng vang đã dội khắp hoàn cầu và thông điệp loan đi tới chân trời góc biển …” (Thánh Vinh 19:1-4)[3].

BÌNH LUẬN của Phạm Việt Hưng

Bài báo của David Metaxas RẤT HAY, vì nó đã thông báo cho mọi người biết một SỰ THẬT rằng tham vọng tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất là một ảo tưởng! Ảo tưởng này xét cho cùng, xuất phát từ một tầm nhìn kém hiểu biết về chính khoa học – xác suất hình thành những điều kiện hoàn hảo thích hợp với sự sống là RẤT THẤP! Chính Stephen Hawking, một nhà vũ trụ học xuất sắc trong nửa sau thế kỷ 20, đã nói rất rõ điều này trong cuốn sách trứ danh của ông: “Lược sử Thời gian” (A Brief History of Time), xuất bản năm 1987. Trong cuốn sách này, Hawking từng thể hiện niềm tin vào Nguyên lý Vị Nhân (Anthropic Principle) – nguyên lý cho rằng vũ trụ này sinh ra là để sự sống và con người có thể tồn tại. Thậm chí ông cho rằng rất khó để giải thích tại sao các hằng số vũ trụ lại được tinh chỉnh khéo léo như thế, ngoại trừ việc thừa nhận “Chúa là câu trả lời”. Dù cuối đời, Hawking thay đổi quan điểm, tuyên bố những điều ngược lại với những gì ông đã viết trong cuốn “Lược sử Thời gian”, nhưng những gì ông nói trong “Lược sử Thời Gian” đã trở thành tài sản trí tuệ của nhân loại, nó không còn phụ thuộc vào chính Hawking nữa. Tài sản trí tuệ ấy hoàn toàn phù hợp với những sự thật mà Metaxas đã loan báo.

Bài báo của Metaxas không nhắc đến Nguyên lý Vị Nhân nhưng một cách tự nhiên cũng ủng hộ nguyên lý này – Trái Đất, cho đến lúc này, vẫn là “ngôi nhà duy nhất” của con người trong vũ trụ mênh mông này. Có người đặt câu hỏi: Nếu Chúa sáng tạo ra loài người, sao lại để cho loài người cô đơn như thế trong vũ trụ? Tôi nghĩ rằng câu hỏi này chỉ là một biểu hiện của trí tò mò ấu trĩ. Loài người trên Trái Đất này, nếu yêu thương nhau, thì đâu có cô đơn? Cần gì phải có người ngoài hành tinh mới hết cô đơn? 8 tỷ người ngày nay cứ yêu thương nhau giúp đỡ nhau thì đâu có cô đơn?

Ngày 12/05/2024 vừa qua, trong bài thuyết trình tại Hội thảo về Định lý Bất toàn của Kurt Gödel do Trung tâm Nghiên cứu Tiềm năng con người tổ chức tại số 1 Liễu Giai, tôi đã nhắc lại Nguyên lý Vị nhân mà Hawking đã trình bày rất hay trong cuốn “Lược sử Thời gian”, để rồi kết luận:

“Hiện nay khoa học đang lao vào việc tìm kiếm sự sống ở ngoài hành tinh (tức ngoài Trái Đất). Đối với tôi, đó là cuộc phiêu lưu vô ích. Tại sao? Bởi xác suất tồn tại những điều kiện (các hằng số vũ trụ) phù hợp sao cho sự sống có thể hình thành là một con số rất nhỏ – siêu nhỏ và nhỏ đến mức SỰ SỐNG KHÔNG THỂ XẢY RA NẾU KHÔNG CÓ MỘT TÁC ĐỘNG THẦN THÁNH! Ngày nay chúng ta biết tác động thần thánh đó chính là Mã DNA!”.

Thật thú vị để thấy kết luận đó hoàn toàn phù hợp với những thông báo của Metaxas, rằng “tỷ lệ cược chống lại bất kỳ hành tinh nào trong vũ trụ hỗ trợ cho sự sống, bao gồm ngay cả hành tinh của chúng ta. Xác suất cho biết rằng ngay cả chúng ta cũng không nên ở đây”. Nhưng nhờ có PHÉP LẠ – MÃ DNA – MÀ CÓ SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT!

Quả thật, dù cho tất cả các thông số vũ trụ đã được tinh chỉnh đến mức hoàn hảo để có thể hỗ trợ cho sự sống, nhưng sự sống vẫn không thể xảy ra nếu không có Mã DNA!

Mã DNA không phải là một thông số vũ trụ, nhưng là điều kiện THIẾT YẾU PHẢI CÓ để có sự sống.

Nhưng Mã DNA từ đâu mà ra, nếu không phải là NGÔN NGỮ CỦA CHÚA, như Francis Collins, nguyên Giám đốc Dự án Bản đồ Gene người, đã khẳng định ngay trên trang bìa cuốn sách best-seller của ông năm 2006. Hoặc như Antony Flew, nguyên một nhà triết học vô thần nổi tiếng, đã tuyên bố trong cuốn THERE IS NO A GOD rằng Mã DNA là bằng chứng cho thấy ẮT PHẢI CÓ CHÚA!

Nếu Mã DNA là chữ viết tay của Chúa thì rõ ràng là Trái Đất đã được Chúa ưu ái chọn làm nơi để chúng ta có mặt. Nếu vậy thì niềm tin cho rằng Trái Đất là trung tâm của vũ trụ cũng có cái lý của nó. Hóa ra, theo Nguyên lý Vị Nhân, Trái Đất chính là một trung tâm trong vũ trụ, theo nghĩa đây là ngôi nhà duy nhất của loài người trong vũ trụ!

DJP, Sydney 23/01/2025


[1] https://deeprootsathome.com/the-biggest-case-for-god-science-itself/

[2] Chữ trong ngoặc đơn là bổ sung của người dịch, PVHg).

[3] Psalm 19: 1 The heavens declare the glory of God; the skies proclaim the work of his hands. 2 Day after day they pour forth speech; night after night they reveal knowledge. 3 They have no speech, they use no words; no sound is heard from them. 4 Yet their voice[b] goes out into all the earth, their words to the ends of the world. In the heavens God has pitched a tent for the sun.

 

10 thoughts on “The Biggest Case for God: Science Itself / Chứng cớ lớn nhất cho Chúa: chính là khoa học

  1. Dạ Thầy! 

    Em kính xin cảm ơn Thầy rất rất nhiều ạ …! Gặp được Thầy cũng là cơ duyên may mắn để em học được thêm nhiều điều CỐT LÕI QUAN TRỌNG trong vốn kiến thức chung của nhân loại ạ …! 

    Em xin kính chúc Thầy năm mới khỏe mạnh, bình an, vui vẻ và hạnh phúc cùng toàn bộ gia đình thân quyến ạ …! 

    Kính Thầy !

    Lê Long

    Thích

    • Em LÊ LONG thân mến,
      Bình luận của em rất giá trị. Em có một trình độ hiểu biết cao, vượt xa nhiều người mà thầy biết, mặc dù có vẻ như em còn trẻ. Qua đó có thể nói rằng trí thông minh không phụ thuộc vào tuổi tác và bằng cấp. Nhiều người có bằng cấp cao mà không hiểu nổi những điều em nói đâu. Đặc biệt giới tiến hóa họ không hiểu gì về triết học cả, vì thế họ sai mà không biết mình sai. Ngược lại, em còn trẻ nhưng có cảm nhận chính xác về ý nghĩa của Định lý Bất toàn của Gödel. Em nhắc đến Wittgenstein, thầy rất thích, vì quả thật Wittgenstein có những tư tưởng về ngôn ngữ học giống ý như tư tưởng của Gödel về toán học. Nghĩa là ngôn ngữ cũng bất toàn và bị hạn chế bởi cái logic mà nóp phải tuân thủ. Và điều kỳ lạ là 2 ông cùng nếu lên quan điểm về giới hạn của nhận thức gần như vào cùng một thời điểm. Em có thể tìm mua cuốn TỪ XÁC ĐỊNH ĐẾN BẤT ĐỊNH mà thầy đã dịch, do NXB Tri Thức xuất bản năm 2011, trong đó có một chương nói về tính bất toàn của ngôn ngữ, và nhân vật chính trong chương đó là Wittgenstein. Đúng là không thể chia sẻ nhiều trên mục comment. Vậy em chia sẻ với thầy qua email và zalo nhé. Một lần nữa, thầy nhận xét rằng em rất thông minh, hiểu được những điều tinh tế của Định lý Bất toàn, và của triết học nói chung, mà nhiều người khác không hiểu. Em nên nhấn Subscribe và nên comment nhiều hơn. Thầy tin chắc rằng em sẽ đóng góp tích cực cho NHẬN THỨC MỚI. Thầy PVHg.

      Thích

      • Kính gửi Thầy Phạm Việt Hưng!  Trước tiên con xin Thầy thứ lỗi trong Email trước Tết Nguyên Đán 2025, con có sai sót về nội dung cặp nhiễm sắc thể trong cấu trúc chuỗi phân tử DNA giữa vượn người và tinh tinh với con người, nay con gửi Thầy Link bài nói về vấn đề này:  Part 1: Những sơ hở khó bào chữa của thuyết tiến hóa (P.1): Mã DNA và Toán học | Khoa học | Epoch Times Tiếng Việt

        | | | | | |

        |

        | | | | Những sơ hở khó bào chữa của thuyết tiến hóa (P.1): Mã DNA và Toán học |…

        BTV Epoch Times Hoa Ngữ

        Những sơ hở khó bào chữa của thuyết tiến hóa về mặt toán học và mã DNA |

        |

        |

        Cuối bài có phần tiếp theo đến Part 2, Part 3, Part 4, Part 5, Part 6, Part 7, Part 8, Part 9, Part 10 là hết. 

        Trong Email trước Tết Nguyên Đán con ghi sai rằng con Vượn Người và Tinh Tinh có 23 cặp nhiễm sắc thể và con người là 21 cặp nhiễm sắc thể do lầm lẫn và lâu ngày không nhớ kiến thức phổ thông này, con người có 23 cặp nhiễm sắc thể (cặp nhiễm sắc thể thứ 23 của nam giới là XY và của nữ giới là XX, còn 22 cặp nhiễm sắc thể kia giống nhau) và vượn người hay tinh tinh có 24 cặp nhiễm sắc thể trong bộ Gene tức cấu trúc chuỗi phân tử DNA. 

        Con lại có xem 12 Tập Định Lý Godel về Sự Sống của Thầy nhiều năm trước mà biết tác phẩm The Language of God = Ngôn Ngữ của Chúa của Tiến Sỹ Francis Collins và con đã đặt mua được tác phẩm này. Con xin cảm ơn Thầy rất nhiều !  Con thành thật xin lỗi Thầy về sai sót này !!!

        Kính Thầy !!! Lê Long

        Thích

      • Cám ơn con, nhưng con có một SAI LẦM LỚN khi đề cập đến khái niệm VƯỢN NGƯỜI như một sự thật.
        Thầy khẳng định: TUYỆT ĐỐI KHÔNG CÓ VƯỢN NGƯỜI!
        Tất cả những bằng chứng về vượn người đều đã bị vạch trần là SAI LẦM hoặc GIẢ MẠO, LỪA GẠT!
        Khái niệm VƯỢN NGƯỜI là một chuyện TƯỞNG TƯỢNG 100% của Darwin và những môn đệ của ông ta.
        Ngày nay nhiều nhà tiến hóa biết là không hề có vượn người, nhưng họ không dám thừa nhận sự thật, thậm chí vẫn cố tình lừa gạt người khác về sự tồn tại của vượn người.
        Chúc con tìm thấy sự thật về vấn đề này! Thầy nghĩ rằng thông tin trên trang PVH’s Home đủ để con biết sự thật đấy.
        PVHg

        Thích

  2. Xin Chào bác Phạm Việt Hưng.

    Năm mới Ất Tỵ, ngày mùng 1, mới ngó được đến các thư của bác trong e-mail. Xin cảm ơn sự quan tâm thông tin của bác và kính chúc bác cùng gia đình luôn mạnh khỏe, đạt nhiều thành công và gặp nhiều may mắn.

    Em đã có nhiều cmt báo cáo với bác về sự kính phục với các thông tin bác mà đã dày công hệ thống hóa để truyền cho những người ham hiểu biết theo cách đại chúng, dễ tiếp thu, đặc biệt trong lĩnh vực nguồn gốc sự sống, lĩnh vực cơ bản về nhận thức xung quang định lý Goden… Một lần nữa xin đa tạ bác.

    Nhân đọc bài này, em xin trình bày ý kiến của mình về việc một “đấng” hay “Chúa” mà bác đề cập để nói đến sự khởi đầu của mã DNA và sự sống. Em xin được nói là chúng ta phải đề cập đến một “Đấng” nào đó, chứ không chỉ là Chúa, là thế lực tạo ra sự sống trên Trái đất này. Vì nếu gắn Chúa với nghĩa là thế lực tạo ra sự sống như trong bài báo này, thì Chúa không phải là niềm tin duy nhất (thậm chí không phải là duy nhất đúng) trong toàn thể nhận thức của loài người mà bác. Em xin tiếp nhận ý kiến của bác là có một thế lưc, hay một “”đáng toàn năng” hay “Ý thức vũ trụ” để tạo ra không chỉ toàn vũ trụ này mà còn là sự sống trên Trái đất. Nhưng em không cho rằng chỉ dùng từ Chúa để đại diện cho những thế lực mà em vừa nói.

    Mạo muội tranh luận. Xin bác lượng thứ. Chúc bác mạnh khỏe.

    Thích

  3. Pingback: Chứng Cớ Lớn Nhất Cho Chúa: chính là khoa học - Nguồn Suối Tâm Linh. Net

  4. Dạ thưa Thầy, em rất mê Thầy, hồi trước đọc gần hết các bài viết ở đây, giờ nghe các video trên Youtube, có khi 2 3 giờ sáng còn nghe.
    Có hai vấn đề em còn băn khoăn:
    1. Ai tạo ra Đấng Sáng tạo? (Em sẽ trình bày quan điểm của em sau)
    2. Thầy có dùng từ “tiêu chí” trong các bài viết: em thấy lo lắng, vì em đang phản biện cách dùng từ này trong tiếng Việt.
    Thông tin phản biện của em trên Youtube:
    https://www.youtube.com/watch?v=O-k3qSOOd50
    https://www.youtube.com/watch?v=3rXknjtRucU
    https://www.youtube.com/watch?v=VlTqupG5adU
    https://www.youtube.com/watch?v=h4I-JN5CWn4
    https://www.youtube.com/watch?v=RaZjuGwlFC0

    Trong bài viết này của Thầy, em xin phản biện một trong các đoạn Thầy có dùng “tiêu chí”, em rất mong nhận được phản hồi của Thầy.

    1. Trích dẫn

    Cùng trong năm TIME công bố bài báo “Phải chăng Chúa đã chết?”, nhà thiên văn học nổi tiếng Carl Sagan tuyên bố rằng có 2 tiêu chí quan trọng để một hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sống: Một ngôi sao phù hợp và một hành tinh có khoảng cách phù hợp với ngôi sao đó.
    2. Phân tích ngữ nghĩa

    • Tiêu chí (標誌, trong nghĩa hiện đại): thường dùng theo nghĩa “dấu hiệu, đặc trưng, chuẩn mực để nhận biết và đánh giá”. Nó mang sắc thái trừu tượng, gắn với “dấu hiệu định tính” hơn là định lượng tuyệt đối.
    • Trong khi đó, Carl Sagan đang nói đến điều kiện vật lý khách quan (ngôi sao phù hợp, khoảng cách phù hợp) – những thứ có thể đo đếm và kiểm chứng bằng khoa học.

    Ở đây, cách dịch chuẩn hơn phải là “điều kiện” (conditions) hoặc “yếu tố” (factors).
    3. Vì sao “tiêu chí” là dùng chưa đúng?

    • Sai biệt nhỏ về nghĩa:
      • “Tiêu chí” → gợi ý thước đo để đánh giá, giống như “criteria” trong khoa học xã hội, giáo dục, quản lý.
      • “Điều kiện” → gợi ý những yêu cầu bắt buộc phải có để sự việc xảy ra. Đây chính xác là ý Carl Sagan muốn nói.
    • Nếu giữ “tiêu chí”, câu văn vô tình biến ý gốc từ khoa học tự nhiên (có tính bắt buộc) thành giống như một “thang điểm” để lựa chọn, không hoàn toàn đúng với tinh thần của Sagan.

    4. Đề xuất chỉnh lại câu

    Cùng trong năm TIME công bố bài báo “Phải chăng Chúa đã chết?”, nhà thiên văn học nổi tiếng Carl Sagan tuyên bố rằng có 2 điều kiện quan trọng để một hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sống: Một ngôi sao phù hợp và một hành tinh có khoảng cách phù hợp với ngôi sao đó.

    Như vậy, dùng “điều kiện” (conditions) hoặc “yếu tố” (factors) sẽ chính xác và khoa học hơn “tiêu chí”.

    Em xin cảm ơn Thầy.

    Thích

      • Dạ thưa Thầy,
        1. Em xin lỗi Thầy, em không ngờ là Thầy hồi âm cho em nhanh vậy, nên giờ mới đọc hồi âm của Thầy.
        2. Em xin bày tỏ lòng ngưỡng mộ và quý mến đến Thầy: mỗi khi em đọc một bài viết của Thầy là em phải mở sẵn Google , tra liên tục, liên tục các câu dẫn, các nhà khoa học Thầy đề cập trong bài viết, các sách báo Thầy dẫn ra,… và em học được rất nhiều thứ, chính vì vậy, thứ nhất, em xin phép được xưng hô như là một học trò của Thầy; Thứ hai, em rất mê Thầy, ấy vậy mà Thầy đã không bảo thủ, thừa nhận thiếu sót em dẫn ra, phần chính là do thói quen, và bận nhiều việc nên không có thời gian để ý.
        3. Về em, là một giáo viên dạy Vật lý, THPT, Trường THPT Nguyễn Khuyến, Quận 10, Tp. HCM (em dạy ở đây hơn 20 năm, trước đó, em dạy Computer, và dịch sách). Về ngôn ngữ thì chủ yếu em nghiên cứu chỉ có mỗi một chữ “tiêu chí”, vì hồi trước, em mê đọc, nên đọc rất nhiều, đủ thể loại, và vì vậy, có lẽ đã hơn 30 năm, em biết khoảng 99,99% người Việt đang dùng sai từ “tiêu chí”, mà xuất phát điểm là cái định nghĩa không đúng trong Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê,..)
        3. Thầy có nói: “Ý kiến của em về chữ “tiêu chí” có lẽ đúng”, và theo em, Thầy dùng “có lẽ” vì trong các video em đăng trên Youtube, em chưa đưa ra hết các lý lẽ, các thông tin phản biện, nên có lẽ chưa hoàn toàn thuyết phục.
        4. Thú thật với Thầy, đêm qua, lúc em đang nghe video: 🔥 Vũ Trụ & Sự Sống: HỆ THÔNG TIN Được THIẾT KẾ Sẵn? Sự thật bị phớt lờ | Thuyết Tiến Hóa Tập 5 P1/2, của Thầy trên Youtube, đến cái đoạn Thầy tra “thông tin là gi” trên Wikipedia tiếng Việt, em mới giật mình nghĩ đến cái bế tắc của em đang gặp:
        Cuốn CẨM NANG DÙNG TỪ “TIÊU CHÍ” TRONG TIẾNG VIỆT HIỆN ĐẠI em viết đã xong rồi, hỏi thăm 3 Nhà xuất bản, cả 3 đều từ chối, hoặc im lặng, không trả lời!
        Lý do: gần nửa thế kỷ người Việt dùng chữ này, và “tiêu chí” đã thành từ cửa miệng của rất rất nhiều cán bộ, công chức, viên chức, giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ, giáo viên, sinh viên, học sinh,.. trong và cả ngoài nước, và 99,99% đều nghĩ là mình dùng đúng!

        Thưa Thầy,
        em biết Thầy rất bận với rất nhiều dự án nhiều ý nghĩa, tuy nhiên, em cũng rất mong Thầy dành một ít thời gian để làm sao, người Việt hiện đại, nhất là các bạn trẻ, bớt lạm dụng từ “tiêu chí”, trả lại sự trong sáng cho tiếng Việt.

        Em xin tri ân Thầy.
        (Nếu Thầy đồng ý giúp thì em xin gửi bản thảo cuốn sách, khoảng 200 trang, qua email)

        Thích

      • Cám ơn em Phan Nguyễn Quốc Tú,
        1/ Em có niềm đam mê học thuật rất đáng quý. Đó là phẩm chất #1 của người làm học thuật, nguồn gốc của sáng tạo.
        2/ Thầy quá bận để có thể đọc cuốn sách của em về “Tiêu chí”.
        3/ Em có thể tìm những đề tài lớn hơn, thiết thực hơn để nghiên cứu và viết, vì còn nhiều đề tài lắm.
        4/ Em đã có cuốn “ĐỊNH LÝ GODEL” của thày chưa? Nếu chưa thì nên tìm mua và đọc ngay, vì chắc chắn em sẽ tìm thấy một kho báu ở đó, và có thể em sẽ tìm thấy đề tài ở đó để viết.
        5/ Em đã có cuốn “PASTEUR – MENDEL” của thầy chưa? Nếu chưa thì nên tìm mua ngay để đọc, vì trong đó chứa đựng rất nhiều tri thức về khoa học sự sống chưa từng công bố tại Việt Nam.
        Em có thể nối kết zalo với thầy qua số 0932-209-798. Nếu thầy có dịp ghé qua Saigon thì thầy trò mình có thể gặp nhau.
        PVH

        Thích

Bình luận về bài viết này